Türk kültüründe tarihin emaneti olan eserlere geçmişten günümüze büyük önem verilmiştir. Müzede bu eserleri barındırmaktadır. Trabzon’ da Ayasofya’nın tarihi dokusuna kamuoyunca özen gösterilerek, mümkünse de, hiçbir yeni uygulamanın olmaması istenilen bir durumdur.
Bildiğiniz gibi, Fetih dönemlerinde ve sonrasında tarihi surlar ve eserlere, tadilat ve bakım olmuştur/olmaktadır. Trabzon’da fetih sonrası surlarda tahribat olmaması nedeniyle bakım, onarım yapılmamış olsa da, sure içinde bakım ve onarımın olduğu da açıktır.
Ayasofya ise, tadilat geçiren eserlerden olmuştur. Bazen kendisi, bazen de etrafının temizlenmesi olarak günümüze kadar gelmiştir. Ayasofya’ da yaptığımız incelemede; restorasyonla ciddi yıkımlar söz konusudur. Ancak, bitirilmemiş görüntüsünü değerlendirdiğimizde Ayasofya’nın ortada olan tarihi dokusu hiçe sayılmaktadır. Ayasofya sılasına hasret kalan garip görünümündedir.
Şairin ifadesiyle;
Efsaneyi halk oluşturur, halk dinler.
Halk isterse kavuşturur dağları
Dağlar ne ki, birleştirir çağları. Ayasofya asırları birleştiren eser olarak günümüze kadar gelmişken,
Ayasofya, Müze midir? Ayasofya Cami midir? Ayasofya ibadete açılsın mı? Açılmasın mı? Durumlarına muhatap olmuştur. Ve tarihi dokusu var olmuştur.
TÜRKAV, Ayasofya’nın etrafının temizlenmesi döneminde de önerimizi kamuoyuyla paylaşmıştık. Etrafındaki duvarların tarihi dokusuna uygun olmayarak, adeta, ayrı bir alanın içinde yüksek duvarlarla örtüldüğünü, “Kemençe figürü olan alanda veya bu alanda başka bir yerde Trabzon’ un fethine dair görselin konulmasının” önemine dair açıklamalarımızı kamuoyuna sunmuştuk. Ve alınan mesafeyi de ortada olan görüntüsüyle değerlendirerek, kamuoyunun ve ilgililerin takdirlerine sunuyorum.
TÜRKAV, restorasyon çalışmaları devam eden Ayasofya’nın henüz bitmediğini değerlendirerek, Ayasofya müzesi, camiinin tarihi dokusu ile tabiat görüntüsünün tarihi mirasına uygun olarak yapılmasını önemli görmekteyim.
Bir tarafında mescitle ibadete açık olan Ayasofya, tarihi dokusuyla da Müze varlığını korumalıdır.
Kamuoyuna saygı ile duyurulur.
Kenan KURU
Trabzon TÜRKAV Başkanı
